دندان‌های شیری نقش مهمی در رشد و شکل‌گیری فک و دهان نوزادان دارند. معمولاً هر انسانی در طول زندگی خود، دو سری دندان که شامل: دندان‌های شیری و دندان‌های دائمی و سه دوره دندانی که شامل دوره دندان‌های شیری، دوره مخلوط (شیری و دائمی) و دوره دائمی است، دارد.
ازآنجایی‌که دندان‌های اولیه برای رشد گفتار، لبخند و جویدن غذای کودک نقش بسیار مهمی دارند و چگونگی مراقبت از آنها یکی از سؤالات پرتکرار مراجعه‌کنندگان به کلینیک خانم دکتر آلاله طلوعی، متخصص دندانپزشکی کودکان در تهران است؛ تصمیم داریم در این مقاله به همة سؤالات شما در این باره پاسخ دهیم، با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
دوره‌های زمانی پیدایش دندان
دندان درآوردن نوزاد یکی از مهم‌ترین و البته سخت‌ترین مراحل رشد او است که با نشانه‌های مختلفی همراه است و نیازمند مراقبت و توجه بسیار زیاد است. از رویش اولین دندان شیری تا سن ۶ سالگی که اولین دندان دائمی در دهان ظاهر می‌شود را دوره دندان شیری می‌گویند؛ چون در این دوره فقط دندان‌های شیری در دهان کودک وجود دارند.
دوره دوم، یعنی دوره مخلوط از ۶ تا ۱۲ سالگی است. در این دوره کم‌کم دندان‌های شیری می‌افتند و دندان‌های دائمی جای آنها را می‌گیرند. به دلیل آن که هم دندان شیری و هم دندان دائمی در دهان کودک وجود دارد به آن دوره دندان‌های مخلوط می‌گویند.
دوره سوم، معمولاً از سن ۱۲ سالگی که دیگر هیچ دندان موقتی در دهان وجود ندارد و فقط دندان‌های دائمی در دهان هستند، آغاز می‌شود. از سن 12 سالگی تا پایان عمر را دوره دندان دائمی می‌نامند.
البته این نکته بسیار حائز اهمیت است که در کودکان تفاوت‌هایی در زودتر درآمدن یا تأخیر در رویش دندان‌های شیری و دائمی وجود دارد. رویش زودهنگام یا تأخیر به مدت چند ماه طبیعی است؛ ولی اگر تأخیر بیش از ۹ ماه شود حتماً باید به متخصص دندانپزشکی کودکان مراجعه کنید.
دندان شیری
دندان‌های شیری از اولین دندان‌های یک کودک هستند که در دهان او ظاهر می‌شوند. این دندان‌ها موقتی هستند و به‌تدریج دندان‌های دائمی جانشین آنها می‌شوند. تکامل دندان شیری از دوره جنینی شروع می‌شود. بعد از تولد یعنی در حدود شش ماهگی، اولین دندان از درون لثه‌ها خارج می‌شود و در سن دو و نیم سالگی رشد این دندان‌های موقت کامل می‌شود.
بیرون آمدن این دندان‌ها علائم شایعی دارد که تقریباً در اکثر نوزادان یکسان است. برای مطالعه بیشتر در مورد این نشانه‌ها و کمک به فرزند دلبندتان به مقاله 10 علامت شایع دندان درآوردن نوزادان رجوع کنید.
تعریف دندان شیری به نقل از دانشنامۀ آزاد ویکی‌پدیا:
دندان‌های شیری مجموعۀ اولیۀ دندانی شامل ۲۰ دندان هستند که به‌تدریج دندان‌های دائمی جانشین آنها می‌شود. تعداد دندان‌های شیری ۱۰ عدد در هر آرواره است که به‌مرور می‌افتند و ۳۲ عدد دندان دائمی جای آنها را می‌گیرند. تکامل این دندان‌ها از دوره جنینی آغاز می‌شود و بعد از تولد در سنین شش ماهگی در می‌آیند و تا سن دو و نیم سالگی تکمیل می‌شوند.
پوسیدگی دندان‌های شیری
پوسیدگی دندان شیری یکی از شایع ترین بیماری‌های سلامت دندان در کودکان است. این بیماری به قدری مهم است که اگر درمان نشود، نه تنها می تواند باعث از بین رفتن دندان های موقتی بلکه باعث از بین رفتن دندان های دائمی و اثرات جبران ناپذیر بر سلامت کودک می شود.
وجود پوسیدگی در دندان شیری و عدم درمان آن، باعث عفونت و التهاب عصب این دندان می‌شود. التهاب موجود در دندان موقتی می‌تواند رشد جوانه‌های دندان دائمی را با ایجاد محیطی نامناسب به خطر اندازد و درنهایت باعث آسیب‌های جدی و خطرناکی گردد.
سازمان بهداشت جهانی، پوسیدگی دندان‌ها در سنین كودكی را به‌عنوان يک مشکل شایع با شیوعی بین ۶۰ تا ۹۰ درصد اعلام کرده است، بر اساس اطلاعات آماری مربوط به کشورهای اروپایی، ۶۱ درصد کودکان ۶ تا ۱۲ساله حداقل يک دندان پوسیده دارند. اما نگران نباشید، شما می‌توانید برای جلوگیری از وقوع این بیماری شایع در نوزادتان به مقاله جلوگیری از پوسیدگی دندان رجوع کنید یا برای مشاوره با بهترین متخصص دندانپزشکی کودکان در تهران با مطب دکتر آلاله طلوعی تماس بگیرید.
علت پوسیدگی دندان شیری چیست؟
یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد پوسیدگی و خرابی در دندان کودکان مصرف زیاد از حد مواد قندی و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان در آنها است. تمیز نکردن دندان‌ها و باقی‌ماندن ذرات خوراکی در بین شیا‌رهای دندان باعث رشد و تولید اسید توسط باکتری‌ها می‌شود و در نتیجه اسید تولید شده توسط باکتری‌ها مینای دندان‌ها را تخریب و باعث پوسیدگی در دندان‌ها می‌شود.
قطعاً دانستن علت مسواک نزدن بچه‌ها و آموزش روش صحیح مسواک زدن به آنها توسط شما والدین عزیز، می‌تواند در جلوگیری و یا عدم پیشرفت این بیماری بسیار کمک‌کننده باشد. اگر کودک به‌درستی مسواک نزند، لایه‌ای از باکتری‌ها که به آن پلاک می‌گویند بر روی دندان‌ها ایجاد می‌شود. به‌مرورزمان این لایه سخت‌تر شده و به جرم دندان تبدیل می‌شود که جرم خود باعث پوسیدگی دندان و مشکلات دهان و لثه می‌شود.
علاوه بر باقی‌ماندن مواد غذایی در دهان، یکی دیگر از دلایل می‌تواند انتقال پوسیدگی از دهان والدین به دهان کودکان باشد. سرایت پوسیدگی از بوسیدن ناحیه دهان، استفاده از قاشق مشترک و مواد غذایی یا میوه خورده شده توسط بزرگسالان اتفاق می‌افتد که حتی ممکن است باعث عفونت لثه در کودکان شود.
از دیگر عوامل پوسیدگی دندان های شیری و دائمی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف بعضی از داروها؛ آیا قطره آهن موجب خرابی دندان‌های کودک می‌شود؟ برای پاسخ به این سؤال پرتکرار به حتماً مقاله مربوط به آن رجوع کنید.
- ابتلا به برخی بیماری‌های خاص
- ژنتیک
- مینای ضعیف دندان
- عادت‌های بدغذایی و دهانی مانند: نگه‌داشتن غذا در دهان و نجویدن غذا
- باقی‌ماندن شیشه شیر در دهان نوزاد
- تمیز نکردن دندان بعد از شیر خوردن کودک
روش‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان کودکان
مهم‌ترین روش پیشگیری از پوسیدگی دندان شیری و دائمی در کودکان، رعایت بهداشت و تمیز نگه‌داشتن آنها است. آموزش روش صحیح مسواک و نخ دندان زدن برای کودکان بالای دو سال و استفاده از مسواک‌های انگشتی یا پارچه تمیز و مرطوب برای دندان کودکان زیر دو سال بسیار مهم و ضروری است.
همچنین داشتن رژیم غذاهای سالم و مناسب مانند: استفاده از سبزی‌ها، لبنیات، عدم استفاده از مواد شیرینی، چیپس و پفک از عوامل جلوگیری از پوسیدگی دندان در نوزادان و کودکان است. برای مطالعه بیشتر در مورد اهمیت تغذیه در سلامت دندان کودکان به مقاله مربوط به آن رجوع کنید.
درمان‌ها و روش‌های پیشگیری‌کننده دیگری هم وجود دارد که باید توسط متخصص دندانپزشکی اطفال صورت گیرد.
این درمان‌ها عبارت‌اند از:
فیشور سیلانت
در فیشورسیلنت یا شیارپوش (Fissure sealant) متخصص فضای خالی بین دندان را می‌پوشاند، تا مانع باقی‌ماندن غذاها در میان دندان شود. این درمان که به‌صورت دوره‌ای انجام می‌شود یکی از بهترین راه‌های جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان است.
فلوراید تراپی
فلوراید تراپی هم مانند روش فیشور سیلانت برای افزایش مقاومت و جلوگیری از خراب‌شدن دندان‌ها به‌صورت دوره‌ای و توسط متخصص دندانپزشکی انجام می‌شود. در فلوراید تراپی، متخصص مواد فلوراید را به‌صورت موضعی روی دندان‌ها قرار می‌دهد.
جرم‌گیری و برساژ دندان
ایجاد جرم بر روی دندان‌ها می‌تواند در نهایت موجب پوسیدگی دندان‌های کودک شما شود پس بهتر است قبل از بروز این‌گونه مشکلات، کودک خود را برای جرم‌گیری و برساژ دندان به دندانپزشکی کودکان ببرید.
شما چه روش پیشگیری از پوسیدگی دندان را پیشنهاد می‌کنید؟
در این مقاله به علل پوسیدگی دندان‌های شیری و دائمی و روش‌های جلوگیری از این بیماری شایع و خطرناک پرداختیم. رعایت بهداشت در نوزادان و کودکان زیر دو سال سخت‌تر از کودکان بالای دو سال است و برای همین هم روش‌هایی وجود دارد که توسط دندانپزشک کودک برای پیشگیری‌های بهتر و قطعی‌تر انجام می‌شود که در بالا به طور کامل شرح داده شد.
قطعاً انجام این روش‌های پیشگیری و درمانی توسط یک متخصص باتجربه و حرفه‌ای می‌تواند اثرات بهتر و بیشتری داشته باشد که پیشنهاد ما به شما مراجعه به دکتر آلاله طلوعی، بهترین متخصص دندانپزشکی کودکان در تهران زعفرانیه است.
شما تاکنون چه روش‌های پیشگیری پوسیدگی دندانی برای فرزند دلبندتان استفاده کرده‌اید؟ آیا نتیجه مطلوبی از این روش گرفته‌اید؟ سؤالات، روش‌های موفق و ناموفق خودتان را در زیر این مقاله با ما به اشتراک بگذارید. دکتر آلاله طلوعی و متخصصین ما دراسرع‌وقت به سؤالات شما پاسخ خواهند داد.
