مشاهده مراحل رشد نوزاد یکی از لذت‌بخش‌ترین و زیباترین فعالیت‌های جهان است. دندان درآوردن نوزاد یکی از مهم‌ترین و البته سخت‌ترین مراحل رشد او است که با نشانه‌های مختلفی همراه است و نیازمند مراقبت و توجه بسیار زیاد است. معمولاً نوزادان در سن 3 تا ۷ ماهگی شروع به دندان درآوردن می‌کنند. این فرایند ممکن است باعث بیماری یا بی‌قراری کودک شود برای والدین او هم دردسرهایی به همراه داشته باشد.
هرچه با این فرایند آشنایی داشته و از علائم و نشانه‌های آن آگاهی بیشتری داشته باشید، بهتر می‌توانید به کودک خود کمک کنید. داشتن آگاهی دقیق نسبت به علائم این مرحله رشدی، قطعاً هم به نوزاد و هم به والدینش در هرچه راحت‌تر پشت سر گذاشتن این موقعیت کمک می‌کند. در این مقاله دکتر آلاله طلوعی، متخصص دندانپزشکی کودکان در تهران، اطلاعات کاملی در زمینه علائم، محدوده سنی و روش‌های کاهش بی‌قراری کودک هنگام در آوردن دندان را در اختیار شما قرار خواهد داد؛ پس با ما همراه باشید.
نشانه‌های شایع دندان درآوردن نوزاد
سن و زمان رویش دندان‌ها در نوزادان متفاوت است؛ اما این بازه سنی با علائم رایج و آشکاری که دارد باعث می‌شود مادر، پدر یا دندانپزشک با معاینه لثه این زمان را تشخیص دهد. کودکان معمولاً از ۳ ماهگی شروع به دندان درآوردن می‌کنند؛ اما در بعضی شروع آن با تأخیر است و از حدود ۱۲ تا ۱۴ ماهگی آغاز می‌شود. در موارد خیلی نادر و کمی هم ممکن است که یک نوزاد با دندان شیری متولد شود.
در فرایند دندان درآوردن یک نوزاد، ابتدا باید انتظار در آمدن دندان جلویی او را داشته باشید. نشانه‌ها معمولاً ۵ روز قبل از ظاهرشدن دندان در کودک نمایان می‌شوند. در ادامه این مقاله تعدادی از رایج‌ترین علائم دندان درآوردن (teething symptoms) در نوزادان را با توضیحات کامل مورد بررسی قرار خواهیم داد که در زیر می‌توانید لیست کامل آنها را مشاهده کنید:
- جویدن و گازگرفتن اشیا توسط نوزاد
- افزایش در میزان مکیدن
- کم‌شدن اشتهای
- ریزش بیش از حد معمول آب دهان (بزاق)
- کم‌خوابی و بدخوابی
- کج‌خلقی و گریه‌های بیش از حد
- التهاب پوست اطراف دهان
- تورم لثه‌ها
- تب دندان درآوردن
- دست زدن به‌صورت و کشیدن گوش‌ها
جویدن و گازگرفتن اشیا توسط نوزاد
رویش دندان‌ها در نوزادان باعث ایجاد فشار و درد در لثه آنها می‌شود. برای همین هم با گازگرفتن و جویدن اسباب‌بازی و انگشتان خود، روی لثه‌ها فشار وارد می‌کنند تا با این کار درد و خارش لثه‌ها را کاهش دهند.
افزایش در میزان مکیدن
نوزادان سعی می‌کنند درد و فشار به لثه‌ها در اثر خارج‌شدن دندان‌ها را با کارهایی مانند گازگرفتن، با مکیدن انگشتان و اسباب‌بازی‌های خود کمتر و قابل‌تحمل‌تر کنند.
کم‌شدن اشتها
نوزاد به دلیل دردی که در دهان و دندان خود از رویش دندان‌ها احساس می‌کند تمایل زیادی به خوردن و آشامیدن ندارد و معمولاً در این زمان اشتهای کودک بسیار کم می‌شود. شما ممکن است حتی در دادن قطره آهن هم به نوزاد خود دچار مشکل شوید یا این سؤال و نگرانی برای شما وجود داشته باشد که آیا قطره آهن موجب خرابی دندان‌های کودک می‌شود؟ پیشنهاد ما به شما برای جلوگیری از سیاهی دندان‌ها و کاهش این نگرانی مطالعه مقاله مربوط به آن است.
ریزش بیش از حد معمول آب دهان (بزاق)
افزایش آبریزش دهانی یکی از رایج‌ترین و آشکارترین نشانه‌های رشد دندان‌ها در کودکان است. رشد دندان‌ها باعث افزایش ترشح و بیرون ریزی بزاق از دهان می‌شود.
کم‌خوابی و بدخوابی
ناراحتی ناشی از درد و تورم لثه‌ها، مانع خواب راحت نوزاد در طی شبانه‌روز یا در طول روز (چرت زدن او) می‌شود. کم‌خوابی و بدخوابی نوزاد به دلیل وجود درد لثه‌های او است. این درد از خواب راحت نوزاد در طول شب یا حتی در طول روز (چرت زدن کوتاه) جلوگیری می‌کند. این بی‌خوابی‌ها به دلیل وجود تورم در لثه‌ها و درد خارج‌شدن دندان از آنها است.
بدخلقی و گریه‌های بیش از حد
به‌احتمال زیاد کودک شما زیادتر از معمول گریه می‌کند و بداخلاق می‌شود. پس اگر حساس و زودرنج شده است تعجب نکنید؛ چون پارگی لثه برای بیرون آمدن دندان باعث احساس ناراحتی زیادی در او می‌شود و برای همین هم بیشتر از همیشه بهانه‌گیری می‌کند. پیشنهاد ما به مادران برای کم‌کردن علائم کج‌خلقی این است که با سعی در مشغول و سرگرم‌کردن کودک، حواس او را پرت کنند یا او را در آغوش بگیرید، نوازش کنند و با او صحبت کنند تا باعث آرامشش شوند.
التهاب پوست اطراف دهان
همان‌طور که در بالا هم توضیح دادیم رشد دندان‌ها باعث افزایش ترشح و بیرون ریزی بزاق از دهان نوزادان می‌شود. این افزایش بیش از حد آبریزش دهانی باعث خارش، حساسیت و قرمزشدن پوست اطراف دهان، چانه و گونه‌های او می‌شود. در نتیجه در این زمان‌ها بسیار مهم است که توجه مادران به کودک خود بیشتر باشد و بزاق بیرون ریخته از دهان او را تمیز کنند. البته این نکته هم حائز اهمیت است که نباید در تمیزکردن صورت نوزاد وسواس به خرج دهید؛ چون خود این کار هم به دلیل ساییده کردن پوست صورت، باعث التهاب و قرمزی می‌شود پس حتماً مراقب باشید که به پوست او صورت آسیب نزنید.
تورم لثه‌ها
لثه‌های نوزاد هنگام رشد دندان‌ها با پارگی، قرمزی و ورم کردن همراه است؛ چون لثه‌ها باید برای خروج دندان‌ها شکافته شوند به همین دلیل هم تورم لثه از علائم اصلی دندان درآوردن است. علائم درد و ناراحتی برای رشد دندان‌ها معمولاً چند روز بیشتر طول نمی‌کشد. معمولاً دندان‌های بزرگ با درد و علائم بیشتری همراه هستند.
تب دندان درآوردن
تب یکی از علائمی است که والدین نوزاد حتماً باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند و در صورت وجود تب به طور پیوسته درجه دمای بدن او را چک کنند. در کودکی که در حال دندان درآوردن است، اندکی افزایش دمای بدن (دمای زیر ۳۸ درجه) وجود دارد که اصطلاحاً به آن تب ناشی از دندان درآوردن گفته می‌شود. حتماً توجه داشته باشید که در تب واقعی دمای بدن بیش از ۳۸ درجه خواهد بود که نشانه و علامت خطری از وجود بیماری یا عفونت است. اگر کودک شما بی‌قراری می‌کند و افزایش دمای بدنش طولانی شد یا دمای بدن او بالاتر از ۳۸ درجه شده و علائم بیماری را در او مشاهده کردید حتماً و حتماً به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
دست زدن به صورت و کشیدن گوش‌ها
نوزادان در سن دندان درآوردن به دلیل احساس فشار و درد در ناحیه دهان و فک خود دچار بی‌حوصلگی می‌شوند و گاهی برای کاهش این درد، گوش‌های خود را می‌کشند یا ممکن است چانه و گونه‌های خود را بمالند. شاید این مورد یک نشانه غیرمعمول دندان درآوردن به نظر بیاید؛ اما در بیشتر نوزادان این عمل در طول روز تکرار می‌شود.
ترتیب و سن دندان درآوردن نوزاد
همان‌طور که می‌دانید رویش همه دندان‌ها با هم اتفاق نمی‌افتد و معمولاً از ترتیب خاصی پیروی می‌کند. در ابتدا دندان‌های جلویی – وسطی و پس از آن جلویی – کناری و در آخر هم‌دندان‌های آسیاب رشد خواهند کرد. ترتیب و سن رشد دندان‌ها معمولاً در نوزادان به‌صورت زیر است:
- دندان‌های جلویی – وسطی: از ۶ تا ۱۲ ماهگی رشد می‌کنند.
- دندان‌های جلویی – کناری: از ۹ تا ۱۶ ماهگی رشد می‌کنند.
- دندان‌های آسیاب: از ۱۳ تا ۲۴ ماهگی رشد می‌کنند.
پس از رویش کامل همه دندان‌ها از ۶ تا ۱۲ سالگی دندان‌های شیری خراب می‌شوند و کم‌کم می‌افتند. بعد از افتادن دندان‌های شیری، نوبت رشد دندان‌های دائمی است. در نهایت و بعد از کامل شدن دندان‌های دائمی هم‌دندان‌های عقل هستند که رشد می‌کنند و معمولاً این رویش در اواخر نوجوانی اتفاق می‌افتد.
سخن آخر
در این مقاله به طور مفصل به علائم رایج دندان درآوردن نوزاد از جمله: جویدن اشیا، تب، بی‌قراری، بداخلاقی، بیخوابی، آبریزش دهانی و موارد زیاد دیگری پرداختیم. این نکته حائز اهمیت است که سن دندان درآوردن در هر نوزاد با توجه به شرایط مختلفی از جمله: شرایط بدنی و ژنتیکی با هم متفاوت است. والدین می‌توانند با افزایش آگاهی از این علائم و نشانه ها به کودک خود کمک کنند تا درد و فشار کمتری را احساس کنند.
اگر در زمان رویش دندان‌ها متوجه علائم شدید و غیرعادی در نوزاد شدید؛ علائمی مانند: اسهال، تب شدید و بی‌قراری طولانی‌مدت، حتماً و دراسرع‌وقت با پزشک متخصص اطفال و یا یک متخصص دندانپزشکی کودکان صحبت کنید. جهت جلوگیری از پوسیدگی دندان‌های کودک خود برای انجام خدمات فلوراید تراپی دندان کودک در تهران و شیارپوشی در تهران می‌توانید به مطب دکتر آلاله طلوعی مراجعه فرمایید.
