تبخال دهان کودک(علل+ درمان)

تبخال دهان کودک یکی از بیماری های دهان و دندان در کودکان است که ممکن است در دوران کودکی بروز دهد. این مشکل، علاوه بر ایجاد ناراحتی برای کودک، ممکن است باعث نگرانی والدین نیز شود. در این مقاله  با راهنمایی دکتر آلاله طلوعی، بهترین متخصص ارتودنسی دندان کودکان در تهران، به بررسی علل، علائم و راه‌های درمان تبخال دهان کودکان می‌پردازیم.  شناخت بهتر این موضوع، می‌تواند به والدین کمک کند تا با اطمینان بیشتری به مدیریت این مشکل و ارائه مراقبت‌های لازم برای کودکان خود بپردازند.

تبخال دهان در کودکان چیست؟

تبخال  تاول های کوچک پر از مایعی هستند که در اطراف لب ها و دهان ایجاد می شود. این تاول ها گاهی اوقات روی چانه، گونه ها و بینی نیز ظاهر می شوند. پس از چند روز، تاول ها معمولاً شروع به ترشح می کنند، سپس پوسته ای تشکیل می دهند و در عرض یک تا دو هفته به طور کامل بهبود می یابند.

علت تبخال در کودکان چیست؟

علت ظاهر شدن تبخال در کودکان معمولاً به ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 برمی‌گردد که یکی از سویه‌های شایع ویروس هرپس سیمپلکس است. این ویروس به عنوان یک عامل مسری برای تبخال شناخته می‌شود و می‌تواند از طریق بوسیدن، استفاده از اشیاء مشترک مانند فنجان یا ظروف، دستمال یا حوله‌های مشترک، یا حتی لمس تبخال‌ها قبل از بهبود به دیگران منتقل شود. این ویروس حتی ممکن است 24 تا 48 ساعت قبل از ظهور تبخال به دیگران منتقل شود.

وقتی که کودک با ویروس هرپس سیمپلکس آلوده می‌شود، این ویروس به مدتی در بدن غیرفعال می ماند (در وضعیت خفته). بعد از آن، می‌تواند در هر زمانی فعال شود و باعث ظاهر شدن تبخال‌ها شود. معمولاً تبخال‌ها بیش از دو هفته طول نمی‌کشند. عواملی مانند تابش مستقیم آفتاب، باد سرد، بیماری‌ها یا ضعف سیستم ایمنی می‌توانند باعث فعال شدن و ایجاد تبخال شوند.

علائم تبخال در کودکان

علائم تبخال در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. درد دهانی: کودک ممکن است احساس درد در منطقه دهان خود داشته باشد، به خصوص زمانی که توده‌های تبخالی در حال تشکیل هستند.
2. توده‌های کوچک قرمز یا سفید: توده‌های کوچکی که معمولاً قرمز یا سفید هستند، در اطراف لب‌ها، دهان و لثه‌ها ظاهر می‌شوند. این توده‌ها می‌توانند بسیار دردناک باشند و ممکن است بعد از چند روز ترشح کنند.
3. التهاب لثه: لثه‌های کودک ممکن است قرمز، آبکی و یا تورم داشته باشند، که می‌تواند ناشی از تبخال‌های موجود در اطراف دهان باشد.
4. تب: در بعضی از موارد، تبخال‌ها ممکن است باعث افزایش دمای بدن و تب شوند، اما این مورد در همه موارد رخ نمی‌دهد.
5. ورم گره‌های لنفاوی: در برخی از موارد، گره‌های لنفاوی در نزدیکی منطقه تبخال‌ها واکنش نشان می‌دهند و ممکن است ورم داشته باشند.
6. گلودرد: کودک ممکن است علاوه بر تبخال‌ها، علائم گلودرد نیز داشته باشد، که می‌تواند ناشی از التهاب‌های دهانی و حلق باشد.

آیا تبخال دهان کودک خطرناک است؟

ویروس مسبب تبخال ممکن است به چشم‌ها سرایت کند و باعث ایجاد عفونت‌هایی مانند کراتیت HSV یا عفونت قرنیه شود. کراتیت HSV یک عامل اصلی نابینایی در سراسر جهان است و معمولاً بهبود پیدا می‌کند، اما در موارد شدید می‌تواند منجر به زخم قرنیه و حتی کوری شود.

ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) برای نوزادان زیر ۶ ماه بسیار خطرناک است. بنابراین، والدین یا خویشاوندان مبتلا به تبخال در مواجهه با نوزدان بسیار محتاط تر باشند. زیرا سیستم ایمنی آنها تا حدود ۶ ماهگی به خوبی رشد نکرده است. علائمی که ممکن است نشان دهنده آلودگی نوزاد به HSV باشد شامل تب کم و ظاهر یک یا چند تاول کوچک روی پوست است. این علائم ممکن است ۲ تا ۱۲ روز پس از انتقال ویروس رخ دهد. اگر این علائم در نوزاد شما دیده می‌شود یا شما نگران هستید، حتماً یک پزشک  مراجعه نمایید.

آیا بعد از بهبودی تبخال، امکان بازگشت و یا عود کردن آن وجود دارد؟

بله، تبخال ممکن است در طول زمان بازگشته و عود کند. بعد از اولین ظاهر شدن تبخال در کودک، ویروس هرپس سیمپلکس در سلول‌های عصبی بدن مستقر می‌شود و در آنجا مخفی می‌ماند. وقتی که شرایط مورد نیاز برای فعال شدن ویروس فراهم شود، مثل ضعف سیستم ایمنی، استرس، تنش‌های زیاد و… ویروس فعال می‌شود و به سطح پوست بازمی‌گردد، که در نتیجه تبخال دوباره ظاهر می‌شود. اما میزان و مدت زمان بازگشت تبخال متغیر است و برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد.

چه عواملی امکان تبخال زدن مجدد را فراهم می کند؟

هنگامی که کودک به ویروس تبخال آلوده می شود، در مواقعی که سیستم ایمنی بدن ضعیف می شود یا پوست به دلایل دیگر تحریک می شود، احتمال بازگشت آن بیشتر است. محرک های رایج تبخال برای کودکانی که قبلاً در معرض ویروس قرار گرفته اند عبارتند از:

• خستگی و استرس
• قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید، گرما، سرما یا خشکی
• آسیب به پوست
• بیماری (به عنوان مثال، سرماخوردگی یا آنفولانزا)
• کم آبی بدن و رژیم غذایی نامناسب
• نوسانات هورمونی (یعنی در دوره قاعدگی نوجوان و غیره)

چگونه تبخال دهان کودک را درمان کنیم؟

هر چند در حال حاضر هیچ درمان خاصی برای تبخال وجود ندارد، اما خبر خوب این است که تبخال ها به طور خودبخود از بین می‌روند. اما برخی از موارد ممکن است زمان بیشتری برای بهبودی نیاز داشته باشند. تبخال معمولاً درمان نمی‌شود، زیرا داروهای موجود در حال حاضر تنها می‌توانند زمان بهبود را تسریع کنند. اما والدین می‌توانند با اقداماتی زیر، به کودکان خود کمک کنند:

• برای جلوگیری از گسترش تبخال، سعی کنید از خاراندن زخم‌های آن جلوگیری کنید.
• در طول بروز تبخال، از کودک خود بخواهید که وسایل شخصی مانند ظروف، حوله، خمیر دندان و … را با دیگران به اشتراک نگذارد تا از انتقال عفونت به دیگران جلوگیری شود. همچنین پس از استفاده، وسایل را به طور منظم با آب گرم بشویید.
• در صورتی که تبخال دهان کودک شما همچنان دردناک است، می‌توانید با مشورت پزشک اطفال، داروهای ضد درد مانند استامینوفن یا ایبوپروفن به او دهید. همچنین ممکن است پزشک اطفال یک کرم بدون نسخه یا کرم ضد ویروسی برای استفاده موضعی به او تجویز کند تا علائم تبخال کودک شما را کاهش دهد و شیوع آن را کنترل کند.
• عفونت ویروس هرپس سیمپلکس که باعث تبخال می شود قابل درمان نیست، اما درمان ممکن است به کاهش برخی از علائم تبخال کمک کند.

برای تبخال دهان کودک چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

مراجعه به پزشک برای تبخال دهان کودک در شرایط زیر توصیه می‌شود:

1. اگر این اولین بار است که کودک شما تبخال دارد و شما نمی‌توانید علت دقیق آن را تشخیص دهید.
2. اگر تبخال همراه با علائم نامطلوبی مانند تب بالا، تشنج، یا تهوع و استفراغ همراه باشد.
3. اگر تبخال‌ها به مراتب دردناک باشند و کودک از آنها رنج ببرد.
4. اگر تبخال‌ها به طور مکرر و مداوم بازگردند، به‌طوری‌که هر فصل یا هر ماه یکبار یا بیشتر تکرار شوند.
5. اگر تبخال‌ها در مناطق حساس مانند چشم، یا ناحیه تناسلی قرار گیرند.
6. اگر تبخال‌ها بعد از یک هفته بهبود نیابند و همچنان مشکل ادامه داشته باشد.
7. اگر کودک به همراه تبخال دچار علائم مرتبط با عفونت هرپس سیمپلکس مانند خستگی عمومی، گرفتگی عضلات، یا تورم لنفاوی شود.