دندان‌قروچه (براکسیسم) یکی از نگرانی‌های عمده والدین مراجعه‌کننده به دکتر آلاله طلوعی بهترین متخصص دندانپزشکی کودکان در تهران، است. مادری با نگرانی به مطب خانم دکتر طلوعی مراجعه کردند و این سؤال را مطرح کردند: من یک پسر سه‌ساله دارم؛ شب‌ها از شدت دندان‌قروچه، من و پدرش را از خواب بیدار می‌کند؛ نمی‌دانم چه‌کار کنم؟ نکند که برای دندان‌هایش آسیبی داشته باشد؟
به دلیل پرتکرار بودن این قبیل سؤالات، دکتر آلاله طلوعی تصمیم گرفتند تا به طور کامل در این مقاله در مورد علت دندان‌قروچه یا براکسیسم صحبت کنند. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
دندان قروچه یا براکسیسم در کودکان چیست؟
به گفته دکتر آلاله طلوعی، متخصص ارتودنسی پیشگیری در تهران، براکسیسم:
دندان‌قروچه به معنای سابیده شدن دندان‌ها روی‌هم با شدت زیاد است؛ این موضوع معمولاً در بچه‌ها دیده می‌شود و شیوع آن هم کم نیست؛ البته یک محدوده‌ی سنی برای آن می‌گویم؛ به طور مثال در یک الی دوسالگی که دندان‌های آسیایی ـ شیری درمی‌آید؛ شدت آن بیشتر می‌شود و دندان‌هایشان را روی‌هم فشار می‌دهند؛ در شش الی هفت‌سالگی هم همین‌طور است؛ در این بازه که دندان‌های شیری می‌افتند و دندان‌های آسیایی دائمی درمی‌آیند؛ این دندان‌قروچه می‌تواند اوج پیدا کند.
انواع دندان قروچه در کودکان
دندان‌قروچه یکی از عادت‌های بد دهانی کودکان است که در حدود 5 ماهگی و 5سالگی (زمان رویش دندان‌ها) دیده می‌شود و می‌تواند باعث ساییده شدن دندان‌ها شود. این مشکل ممکن است در طول روز یا در شب و هنگام خواب اتفاق بیفتد برای همین هم به دودسته زیر تقسیم می‌شود:
-
دندان قروچه کودکان در بیداری (clenching)
ممکن است بسیاری از کودکانی که بیماری زمینه‌ای هم ندارند، زمانی که بر روی کاری تمرکز می‌کنند دندان‌قروچه انجام می‌دهند. اگر دندان‌قروچه کودک در هنگام بیداری و در طول روز مشاهده شود، به آن clenching گفته می‌شود.
-
دندان قروچه کودکان در خواب (bruxism)
دندان‌قروچه‌ای که در شب و هنگام خواب کودکان اتفاق می‌افتد به آن براکسیسم گفته می‌شود. Bruxism (دندان‌قروچه در شب) نسبت به clenching (دندان‌قروچه در روز)، صدا و شدت بلندتر و بیشتری دارد. این صدا و شدت در هنگام شب به حدی است که والدین بچه متوجه آن می‌شوند.
دندان قروچه مرتبط با خواب در کودکان به دلیل دندان درآوردن و انقباض عضلات فک بسیار شایع است. گاهی اوقات ممکن است دندان‌قروچه کودکان صدایی نداشته باشد و والدین متوجه آن نشوند؛ اما به دلیل آسیب به دندان‌ها علایم و نشانه‌هایی دارد که والدین می‌توانند با بررسی این علایم متوجه وجود دندان قروچه در کودک خود شوند.
علائم دندان قروچه کودکان
بارزترین نشانه دندان قروچه در کودکان وجود ساییدگی و پریدن لبه دندان‌های سالم است. اما علائم دیگری هم دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
- شنیده صدای فشار و ساییده شدن دندان‌ها
- ترک‌های جزئی دندان‌های سالم
- پریدگی لبه دندان‌ها
- شکستن دندان‌ها
- احساس درد در هنگام جویدن غذا
- پریدن از خواب و شکایت از درد دندان
- وجود درد در فک، صورت و دندان‌ها در زمان بیداری
علت دندان قروچه کودکان
دلایل زیادی را می‌توانیم به دندان‌قروچه نسبت دهیم. از کمبودهای تغذیه‌ای مثل کمبود کلسیم، منیزیم و ویتامین D گرفته تا کمبودهای هورمونی، اختلالات هورمونی، عفونت‌های انگلی و در نهایت استرس یعنی واضح‌ترین چیزی که هرکسی در مورد آن فکر می‌کند.
علت‌های دندان‌قروچه کودکان شامل:
- دندان درآوردن
- پوسیدگی دندان شیری
- بی‌نظمی دندان‌ها
- استرس و اضطراب
- مشکلات و اختلالات خواب
- کمبودهای تغذیه‌ای (برای مطالعه بیشتر به این مقاله رجوع کنید: اهمیت تغذیه در سلامت دندان کودکان)
- عفونت‌های انگلی
- عفونت گوش
دندان قروچه و اضطراب و استرس
اضطراب و استرس یکی از مهم ترن دلایل ایجاد براکسیسم است. بچه‌هایی که در طول روز اتفاق ناخوشایندی برای آنها افتاده باشد؛ تغییر ناگهانی در روند زندگی‌شان به وجود آمده باشد؛ مادرهای کارمند با ساعت‌های طولانی بیرون از خانه داشته باشند (البته اگر خود کودک هم حساس باشد)، شروع مدرسه و امتحانات، اضافه‌شدن یک کودک دیگر به خانواده (خواهر یا برادر جدید) و عوامل استرس‌زای دیگر، باعث نگرانی و بروز یا تشدید دندان قروچه در هنگام شب می‌شوند.
دندان قروچه و اختلالات مغزی
دندان‌قروچه در برخی از کودکان که مبتلا به مشکلات مغزی مانند: فلج مغزی و بیش‌فعالی هستند هم مشاهده شده است. جالب است بدانید که دکتر آلاله طلوعی متخصص دندانپزشکی کودک تحت بیهوشی در تهران هستند و کلیه درمان‌ها و راه‌های پیشگیری از آسیب به دندان‌های کودکان با اختلالات مغزی را در کلینیک تخصصی خودشان انجام می‌دهند.
دندان قروچه و داروها
دندان‌قروچه می‌تواند در اثر مصرف برخی از داروهای خاص مانند: داروهای روان‌گردان، ضدافسردگی و ضد روان‌پریشی هم ایجاد شود.
درمان دندان قروچه چیست؟
حالا ما چه‌کار کنیم تا بتوانیم این دندان‌قروچه را کنترل کنیم؟ واقعیت این است که دندان‌قروچه در بچه‌ها مسئله‌ی خاصی نیست و نیاز به درمان جدی و خاصی ندارد. این را در نظر بگیرید که اوج دندان‌قروچه تا هشت‌سالگی است و تقریباً بعد از این سن شدت آن کم و حتی قطع می‌شود؛ پس زیاد جای نگرانی ندارد.
حمایت و کمک والدین در درمان دندان قروچه
برای درمان دندان‌قروچه حمایت و کمک پدر و مادر بسیار مؤثر است. والدین عزیز، همین‌که بتوانند به کودک آرامش دهند و شب‌هنگام، قبل از خواب کنار او بنشینند؛ در مورد اینکه در طول روز چه‌کارهایی کرده و چه اتفاق‌هایی افتاده و چه چیزی او را ناراحت کرده است؛ با او صحبت کنند و یک کتاب داستان خوب برای او بخوانند؛ در نهایت در مورد چیزهایی که کودک دوست دارد صحبت کنند؛ می‌تواند شدت دندان‌قروچه را کم کند.
تغذیه در درمان دندان قروچه
یکی دیگر از روش‌هایی که می‌توانیم استفاده کنیم این است که عضلات صورت بچه را خسته کنیم؛ ترکیبات کرانچی مانند، مثل تکه‌های سیب، هویج و کرفس قبل از خواب می‌تواند بسیار مؤثر باشد؛ کودک دلبند شما هر چه بیشتر این مواد را بجود، عضلات صورت خسته‌تر می‌شوند و می‌تواند شدت دندان‌قروچه را در خواب کم کند.
درمان خانگی دندان قروچه
علاوه بر مصرف مواد غذایی نسبتاً سفت و کرانچی مانند، قبل از خواب که در بالا به آن اشاره شد، درمان خانگی دیگری هم وجود دارد. قرار دادن یک کمپرس گرم بر روی صورت و عضلات کنار گوش کودک و یا دوش آب گرم گرفتن، کمک می‌کند که عضلات راحت‌تر (منبسط) شوند و شدت دندان‌قروچه در خواب کمتر شود؛ البته هیچ‌کدام جای آن حمایتی که پدر و مادر از کودک می‌کنند (کنارش بخوابند و به او آرامش دهند) را نمی‌گیرد.
محافظ دندان (Night guard) در درمان دندان قروچه
اگر شدت دندان‌قروچه آن‌قدر زیاد باشد که هم برای خودش و هم اطرافیان آزاردهنده باشد؛ دندانپزشک اطفال می‌تواند یک قالب‌گیری از دندان‌های کودک انجام دهد؛ در نهایت یکسری صفحات شفاف یا اِلاینِرهای همرنگ دندان که به آنها محافظ دندان یا Night guard گفته می‌شود، را بسازد.
این صفحه شفاف و نرم که شبیه به محافظ دندانی است که ورزشکاران در ورزش‌هایی مثل بوکس از آن استفاده می‌کنند؛ در هنگام شب در دهان کودک گذاشته می‌شود تا دندان‌ها تماس زیادی با هم نداشته باشند و ساییده نشوند و همچنین باعث می‌شوند تا عادت دندان‌قروچه برطرف شود.
شما می‌توانید با مراجعه به‌موقع کودک خود به متخصص دندانپزشک کودکان از بروز مشکلات احتمالی برای دندان‌های آنها در هنگام دندان قروچه جلوگیری کنید. برای دانستن بهترین زمان مراجعه اولیه کودک به دندانپزشکی، به مقاله مربوط به آن مراجعه کنید.
سخن پایانی
در این مقاله به انواع دندان قروچه، علائم و علل ایجاد آن پرداختیم. براکسیسم (دندان قروچه) می‌تواند باعث ساییده شدن دندان‌ها شود. علت های زیادی دارد که با پیدا کردن آن ها می توانید دندان قروچه را درمان یا از شدت آن بکاهید. در مواقع شدید بودن دندان قروچه والدین عزیز لازم است با کودک خود برای معاینه و پیشگری از آسیب های احتمالی به دندان ها، در اولین فرصت ممکن به مطب دندانپزشک متخصص کودکان مراجعه کنند.
دکتر آلاله طلوعی یکی از بهترین دندانپزشکان کودک در زعفرانیه تهران هستند که انواع درمان‌های اختصاصی کودکان مانند: روکش دندان، فیشورسیلانت، عصب‌کشی دندان، فلوراید تراپی را در محیطی آرام و کاملاً مناسب کودکان انجام می‌دهند. برای گرفتن نوبت یا مشاوره تلفنی با راه‌های ارتباطی موجود در صفحه تماس با ما مراجعه کنید.
