مهم ترین مواد تشکیل دهنده خمیر دندان کودکان، گزینه مورد تاکید دکتر آلاله طلوعی بهترین دندانپزشک اطفال در تهران، هنگام آموزش نحوه مسواک زدن صحیح و همچنین انتخاب بهترین خمیر دندان برای بچه‌ها، به والدین آن‌ها است.
در این مقاله قرار است در رابطه با خمیردندان مخصوص بچه‌ها برای شما توضیح دهیم؛ اما بهتر است قبل از آن بدانید که یک خمیردندان از چه اجزایی تشکیل شده است. هنگامی که در حال مطالعه اجزای مختلف در این مطلب هستید، بهتر است که یک خمیردندان را در دستتان بگیرید و ترکیبات سازنده‌ی آن را نگاه کنید.
فهرست مطالب
مهم ترین مواد تشکیل دهنده خمیر دندان کودکان
اگر بخواهیم نگاهی کلی به مواد سازنده خمیر دندان بکنیم، این مواد به صورت زیر تقسیم بندی می شود که در ادامه توضیحات کامل‌تری در مورد مهم‌ترین آن‌ها به شما خواهیم داد.
- آب اکسیژنه
- سدیم پیروفسفات
- سدیم بی کربنات (جوش شیرین)
- ساخارین سدیم
- دیوکتیل سدیم سولفوسوکسینات
- پروپیلن گلیکول
- سوربیتول
- سیلیکا ساینده
- غلظت دهنده ها (مواد کف کننده)
آب و مرطوب کننده‌ها
به نقل از دکتر آلاله طلوعی متخصص دندانپزشکی کودک تحت بیهوشی در تهران:
بیشترین جزء خمیردندان را آب و مرطوب کننده‌ها تشکیل داده‌اند. اسامی که روی خمیردندان‌ها به اسم سوربیتول یا مانیتول یا گلیسرول می‌بینید، جزء مرطوب کننده‌ها هستند که باعث می‌شوند خمیردندان رطوبتش را حفظ کند و در داخل تیوب سخت نشود و رسوب نکند.
مواد کف کننده
یکی دیگر از اجزای خمیردندان عوامل کف کننده هستند. ماده‌ای که شما در ترکیبات به اسم سدیم لوریل سولفات می‌بینید، همان ماده‌ی کف کننده‌ی خمیردندان است؛ ولی معمولاً به میزان خیلی کمی به خمیردندان کودکان اضافه می‌شود؛ چون می‌تواند باعث سوزش مخاط دهان آن‌ها شود.
به گفته دکتر طلوعی متخصص ارتودنسی پیشگیری در تهران:
اگر کودک شما از آن دسته بچه‌هایی هست که لثه‌های حساس دارد یا کف کردن خمیردندان را دوست ندارد؛ می‌توانید از خمیردندان‌هایی استفاده کنید که در ترکیب آن‌ها این ماده‌ی سدیم لوریل سولفات وجود ندارد. به طور مثال در خمیردندان برند سِن‌سوداین (Sensodyne) این عامل کف کننده وجود ندارد.
طعم‌دهنده‌های مجاز خوراکی
یک جزء دیگر خمیردندان‌ها عوامل طعم‌دهنده‌ی مجاز خوراکی هستند. یک خمیردندان مخصوص کودک باید طعم خوبی داشته باشد؛ همچنین باید این طعم در دهان او دوام داشته باشد و یک حس خوب و تازگی را در دهانش به وجود آورد.
عوامل طعم‌دهنده‌ی خوراکی مثل طعم دارچین، وانیل و نعناع یا بعضی از روغن‌های ضروری مثل تیمول و منتول همان طعم‌دهنده‌هایی هستند که روی خمیردندان نوشته شده است.
شیرین کننده‌ها
جزء دیگری که بسیاری از اوقات شما پدر و مادرهای عزیز در مورد آن سؤال می‌پرسید؛ به‌خصوص در مورد بچه‌ها، عوامل شیرین‌کننده خمیردندان است. شیرین کننده‌ها مواد غیرفعالی هستند که به خمیردندان عطر و طعم خوبی می دهند. خمیر دندان‌ها به ویژه خمیر دندان مخصوص کودکان عموما با افزودن شیرین‌کننده‌هایی مانند ساخارین و سوربیتول ساخته می‌شوند.
معمولاً اسامی که شما روی خمیردندان می‌بینید؛ تحت عنوان ساخارین، زایلیتول، سوربیتول یا مانیتول جزء همین قندهای غیر پوسیدگی‌زا هستند که باعث شیرین شدن خمیردندان شما می‌شوند؛ زایلیتول از همه‌ی آن‌ها بهتر است. سوربیتول و مانیتول هم همان‌طور که در بالا به شما گفتیم نقش مرطوب‌کننده هم دارند؛ یعنی یک نقش دوگانه‌ی مرطوب‌کننده و شیرین‌کننده دارند.
آیا شیرین کننده‌های موجود در خمیر دندان باعث پوسیدگی دندان نمی‌شوند؟
بسیاری از اوقات خانواده‌ها از بنده (دکتر آلاله طلوعی) می‌پرسند که خمیردندان مخصوص بچه‌ها شیرین‌تر است؛ این باعث پوسیدگی دندان آن‌ها نمی‌شود؟
قندی که در خمیردندان وجود دارد؛ متفاوت با آن قندی است که در شیر، شکر و قند معمولی وجود دارد. این قندها غیر پوسیدگی‌زا هستند؛ یعنی اینکه باکتری‌ها نمی‌توانند از این قند استفاده کنند و آن را تبدیل به اسید کنند و به ساختار دندان آسیب برسد.
والدین عزیز شما می‌توانید با انجام روش‌های پیشگیری از پوسیدگی که دکتر طلوعی در کلینیک تخصصی کودک خود انجام می‌دهند، از بابت پوسیدگی دندان‌های کودکان آسوده خاطر باشید و تنها بر مسواک زدن صحیح آن‌ها نظارت کنید. برای اطلاعات بیشترحتما «فلوراید تراپی در تهران» و «فیشورسیلانت در تهران» را مطالعه کنید و یا با کلینیک تماس بگیرید.
عوامل درمانی
ماده فلوراید
یک جز دیگر در خمیردندان‌ها عوامل درمانی است. شایع‌ترین ماده‌ی درمانی که به خمیردندان اضافه می‌شود فلورایدها هستند. اگر شما روی ترکیب خمیردندان دیدید که سدیم فلوراید یا سدیم مونوفلوئورفسفات نوشته شده است؛ یعنی این خمیردندان فلوراید دارد و معمولاً غلظت آن فلوراید هم روی خمیردندان نوشته شده است.
غلظت فلوراید به‌صورت (ppm) نوشته می‌شود؛ یعنی شما می‌بینید که روی خمیردندان (ppm ۱۰۰۰، ۱۱۰۰ یا ۱۴۵۰) نوشته شده است. بعضی از خمیردندان‌های بچه‌ها هستند که میزان فلورایدشان خیلی کم است و روی آن (ppm 500) نوشته شده است؛ اما باید بدانید که این میزان کم فلوراید نمی‌تواند آن خواص درمانی را که ما لازم داریم را داشته باشد.
عوامل آنتی باکتریال
ماده‌ی درمانی دیگری که در خمیردندان‌ها وجود دارد عوامل آنتی باکتریال است. عوامل آنتی باکتریال، باکتری‌های مضر دهان را کاهش می‌دهند؛ باعث می‌شوند که مقاومت دندان‌ها در برابر پوسیدگی بیشتر شده، سلامت لثه بهتر شود و در کل یک وضعیت دهانی مطلوب‌تری داشته باشیم.
ماده‌ی تری کلوسان (triclosan) که روی خمیردندان‌ها نوشته شده است؛ همان ماده‌ی آنتی باکتریال است. ماده ای ضد میکروب است که برای پیشگیری از آلودگی های باکتریایی و قارچی یا کاهش این آلودگی ها، به محصولات آرایشی و بهداشتی اضافه می‌شود.
مواد ضد حساسیت
یک جز دیگر که در خمیردندان وجود دارد مواد ضد حساسیت است. در عاج دندان یکسری لوله‌هایی وجود دارد که تا قسمت مرکزی دندان که عروق و اعصاب وجود دارند امتداد پیدا کرده است. گاهی اوقات که دندان‌ها حساس شده‌اند؛ باید کمی این لوله‌ها و توبول‌ها بسته شوند یا اعصابی که در آن‌ها وجود دارند کمی غیرفعال شوند.
- جزء ضد حساسیتی که در خمیردندان‌ها وجود دارد و شما اسم آن را می‌توانید در ترکیبات ببینید نیترات پتاسیم است که کمی می‌تواند حساسیت دندان را کاهش دهد.
- خمیردندان‌های ضد حساسیت هم نباید طولانی‌مدت استفاده شوند؛ این خمیردندان‌ها باید یک دوره استفاده شوند؛ سپس وقتی‌که حساسیت دندان برطرف شد؛ باز از همان خمیردندان‌های معمولی استفاده کنید که جز ضد حساسیت آن کمتر است.
مواد سفید کننده
یک جزء دیگر که در خمیردندان‌ها وجود دارد؛ جزء سفید کننده‌ی خمیردندان است. اجزای سفید کننده با رنگ‌دانه‌ها ترکیب می‌شوند و آن‌ها را از سطح دندان آزاد می‌کنند؛ هیدروژن پروکساید یا کاربامید پروکساید که شما اسم آن را روی خمیردندان می‌بینید؛ همان اجزای سفیدکننده هستند.
ساینده‌ها
یک جزء مهم دیگر در خمیردندان ساینده‌ها است. ساینده‌ها به حس سفیدی و تمیزی دندان‌ها کمک می‌کنند و باعث تمیز کردن مکانیکی دندان‌ها می‌شوند. میزان سایش خمیردندان‌های مختلف متفاوت است که به شکل و سایز ذرات ساینده بستگی دارد.
انواع ساینده‌ها در خمیر دندان
معمولاً ساینده‌های موجود در خمیر دندان‌ها جزء یکی از این سه دسته هستند:
- دسته‌ی اول فسفات‌ها است و شما می‌بینید که روی خمیردندان فسفات کلسیم یا تترا سدیم فسفات نوشته شده است.
- دسته‌ی دوم کربنات‌ها است؛ ممکن است شما ببینید که روی خمیردندان کربنات کلسیم یا بی‌کربنات سدیم (جوش‌شیرین) نوشته شده است.
- یک دسته‌ی دیگر از مواد ساینده سیلیکاها یا همان سیلیکون‌ها است؛ پس اگر شما اسم سیلیکون را روی خمیردندان مشاهده کردید؛ بدانید که آن هم جزء ساینده‌ها به‌حساب می‌آید. سیلیکون‌ها شایع‌ترین ساینده‌هایی هستند که در خمیردندان وجود دارند.
آیا جوش شیرین می‌تواند جای خمیر دندان کودکان را بگیرد؟
گفتیم که یکی از اجزای تشکیل دهنده خمیر دندان ساینده‌ها هستند و یک دسته از این ساینده‌ها هم شامل بی‌کربنات است. لازم است بدانید که بی‌کربنات سدیم موجود در خمیر دندان همان جوش‌شیرین است؛ پس می‌بینید که ساینده یک جزء کوچک از خمیردندان است و در خمیردندان اجزای دیگری نیز وجود دارند.
بنابراین افرادی که فقط با جوش‌شیرین مسواک می‌زنند؛ کار به‌شدت اشتباهی انجام می‌دهند؛ چون علاوه بر اینکه بقیه‌ی مواد مفید خمیردندان به دندان‌هایشان نمی‌رسد؛ آن جوش‌شیرین هم می‌تواند در طولانی مدت، باعث سایش لثه‌ها و آسیب به مخاط دهان آن‌ها شود.
چه عواملی به جز ساینده خمیردندان باعث سایش دندان می شود؟
به جزء خمیردندان عوامل دیگری هم هستند که روی سایش دندان‌ها اثر می‌گذارند که عبارتند از:
- نیروی فردی که مسواک می‌زند
- روش مسواک زدن
- نوع موهای مسواک
- بزاق دهان متفاوت افراد
خمیر دندان ضد جرم
حالا که بحث ساینده‌ها را برای شما توضیح دادیم؛ بهتر است که توضیح کوچکی هم در مورد خمیردندان‌های ضد جرم خدمت شما بدهم. در خمیردندان‌های ضد جرم همین مواد ساینده که در بالا گفته شد وجود دارد؛ اما سایز این مواد ساینده و شکل ذراتشان یک مقدار با خمیردندان‌های معمولی متفاوت است.
اصلاً جرم چیست؟
همیشه اگر چند ساعت مسواک نزنیم؛ روی سطح دندانمان پلاک تشکیل می‌شود؛ یعنی اگر شما صبح مسواک بزنید و تا شب به مسواک دسترسی نداشته باشید؛ اگر ناخنتان را روی سطح دندانتان بکشید؛ یک ماده‌ی نرم و چسبنده روی سطح دندان شما، به‌خصوص در ناحیه‌ی لثه جمع شده است که همان پلاک دندانی است.
پلاک به‌راحتی با مسواک زدن برطرف می‌شود؛ ولی اگر این پلاک در داخل دهان بماند و شما مسواک نزنید؛ کم‌کم تبدیل به جرم می‌شود. به این دلیل که یکسری املاح مثل کلسیم و فسفر از بزاق و مواد غذایی که کودک می‌خورد، وارد این پلاک می‌شود و کم‌کم ساختار آن کریستالی شده و جرم تشکیل شود.
آیا خمیر دندان ضد جرم می‌تواند جرم دندان کودکم را از بین ببرد؟
خمیردندان‌های ضد جرم نمی‌توانند جرم را از بین ببرند و فقط قادر به از بین بردن پلاک‌ها است؛ چون جرم مانند پلاک نیست و دیگر به‌راحتی و با مسواک برطرف نمی‌شود و کودک شما حتماً نیاز به جرم‌گیری تخصصی توسط متخصص دندانپزشک کودکان دارد.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه خدمات تخصصی دکتر آلاله طلوعی در مورد جرم گیری و از بین بردن جرم های سفت و سخت شده بر روی دندان کودکان می‌توانید به مقاله «جرم گیری و برساژ دندان در تهران» مراجعه کنید.
خمیر دندان ضد جرم برای چه کسانی مناسب است؟
این خمیردندان‌ها برای افرادی مفید است که میزان املاح معدنی بزاقشان زیاد است و مرتب داخل دهانشان جرم تشکیل می‌شود. پس می‌توانند از خمیردندان‌های ضد جرم استفاده کنند؛ چون این خمیردندان‌ها به خاطر مواد ساینده‌ای که دارند، اصلاً اجازه‌ی تشکیل آن ساختار کریستالی را نمی‌دهند و جرم در دهانشان کمتر تشکیل می‌شود.
اما باید توجه کنید که این خمیردندان‌ها به دلیل وجود مواد ساینده‌شان نباید طولانی‌مدت استفاده شوند و فقط باید در یک دوره استفاده شوند و سپس استفاده از آن قطع شود و خمیردندان‌های معمولی جایگزین آن شود. بعد از یک دوره استفاده از خمیر دندان معمولی، دوباره می‌توانید از خمیردندان ضد جرم استفاده کنید.
کلام آخر
در این مقاله دکتر آلاله طلوعی متخصص روکش دندان کودک در تهران به توضیحات مفصلی در مورد مهم ترین مواد تشکیل دهنده خمیر دندان کودکان پرداختند. خمیردندان‌ها به‌صورت کلی می‌توانند باعث تقویت ساختار دندان و محافظت از آن‌ها در برابر پوسیدگی شوند.
همچنین باعث تمیز و صیقلی شدن دندان‌ها می‌شوند؛ بوی دهان را از بین می‌برند؛ به التهاب لثه‌ها کمک می‌کنند؛ جرم و پلاک را از روی دندان پاک می‌کنند. پس بسیاری از اوقات که خانواده‌ها از دکتر طلوعی می‌پرسند اصلاً خمیردندان برای کودک استفاده کنیم یا نه؟ فکر می‌کنیم الان به پاسخ سؤالشان رسیده باشند.
در جواب این سؤال همیشه به آن‌ها می‌گویند مثل این است که شما بگویید لباس‌هایمان را با آب بشوییم بهتر است یا حتماً باید از پودر لباسشویی هم استفاده کنیم؟ حالا که اجزای سازنده‌ی خمیردندان را متوجه شدید؛ در مقالات آینده سایت در رابطه با خمیردندانی که مناسب است و شما باید برای فرزندتان انتخاب کنید توضیح می‌دهم.
دکتر طلوعی انواع مشاوره‌ها و خدمات تخصصی کودکان مانند: کشیدن دندان کودک در تهران وعصب کشی دندان کودک در تهرانرا در کلینیک تخصصی خود به فرزندان دلبند شما ارائه می‌کنند. برای دریافت نوبت با شماره: ۰۹۱۰۱۳۷۲۸۲۰ تماس حاصل فرمایید.
