جراحی فرنوم لب بالا و زبان (فرنکتومی) در کودکان

جراحی فرنکتومی در کودکان: فرنوم لب بالا و زبان، دو بخش کوچک اما مهم در دهان کودکان هستند که نقش بسزایی در تکلم، تغذیه و بهداشت دهان و دندان دارند. فرنوم، یک نوار نازک از بافت است که لب بالا و زبان را به لثه و کف دهان متصل می‌کند. در برخی کودکان، فرنوم ممکن است کوتاه یا سفت باشد که به این وضعیت “فرنوم لب بالا” یا “فرنوم زبان” گفته می‌شود. این شرایط می‌تواند مشکلاتی مانند دشواری در شیردهی، مشکلات تلفظ و حتی مشکلات دندانی ایجاد کند.

جراحی فرنکتومی، یک روش ساده و موثر است که برای رفع این مشکلات انجام می‌شود. در این مقاله با راهنمایی دکتر آلاله طلوعی، یکی از بهترین دندانپزشک کودکان در زعفرانیه، به بررسی علائم و نشانه‌های نیاز به جراحی فرنکتومی، روش انجام آن، مزایا و معایب این جراحی و نکات مراقبتی پس از آن خواهیم پرداخت. هدف ما ارائه اطلاعات جامع و کاربردی برای والدین است تا بتوانند تصمیمات آگاهانه‌تری درباره سلامت دهان و دندان کودکشان بگیرند.

 تعریف فرنوم و نقش آن در دهان

فرنوم (Frenum) یک نوار نازک از بافت همبند است که لب‌ها و زبان را به ساختارهای مختلف دهان متصل می‌کند. این بافت کوچک اما مهم، نقش حیاتی در عملکردهای مختلف دهان دارد. در دهان، دو نوع فرنوم اصلی وجود دارد: فرنوم لب بالا و فرنوم زبان.

فرنوم لب بالا (Labial Frenum)

فرنوم لب بالا نوار کوچکی از بافت همبند است که لب بالا را به لثه‌های بالا متصل می‌کند. این فرنوم در مرکز لب بالا و لثه قرار دارد و نقش مهمی در تثبیت لب بالا و ایجاد تعادل در حرکت آن دارد. هنگامی که فرنوم لب بالا بیش از حد کوتاه یا سفت باشد، می‌تواند مشکلاتی مانند فاصله بین دندان‌های جلویی بالا (دیستما) یا مشکلات در لبخند زدن و گفتار ایجاد کند.

فرنوم زبان (Lingual Frenum)

فرنوم زبان، نوار نازکی از بافت همبند است که قسمت پایینی زبان را به کف دهان متصل می‌کند. این فرنوم در مرکز زبان قرار دارد و نقش حیاتی در حرکت و انعطاف پذیری زبان ایفا می‌کند. یک فرنوم زبان کوتاه یا سفت می‌تواند منجر به محدودیت در حرکت زبان شود، که به آن “فرنوم زبان” یا “زبان گره‌خورده” (Ankyloglossia) می‌گویند. این وضعیت می‌تواند مشکلاتی مانند دشواری در شیردهی نوزادان، مشکلات در بلع و تلفظ صحیح کلمات ایجاد کند.

نقش فرنوم در دهان

فرنوم‌ها به تثبیت و حمایت از لب‌ها و زبان کمک می‌کنند. آن‌ها با ایجاد اتصال بین لب‌ها، زبان و ساختارهای دهان، به عملکرد صحیح این اجزا کمک می‌کنند. فرنوم لب بالا و زبان به تعادل و هماهنگی در حرکات لب و زبان، که برای تکلم، تغذیه و بهداشت دهان و دندان ضروری است، کمک می‌کنند. مشکلات در فرنوم‌ها می‌توانند به مسائل جدی‌تر منجر شوند که نیاز به مداخله پزشکی دارند.

جراحی فرنکتومی، که برای رفع این مشکلات انجام می‌شود، می‌تواند بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی کودکان داشته باشد. در ادامه مقاله، به جزئیات بیشتری در مورد این جراحی و مزایای آن خواهیم پرداخت.

علایم و نشانه‌های مشکل در فرنوم لب بالا و زبان

تشخیص مشکلات فرنوم لب بالا و زبان می‌تواند از طریق مشاهده علائم و نشانه‌های خاصی که بر تغذیه، تکلم و بهداشت دهان تأثیر می‌گذارند، انجام شود. در ادامه به برخی از این علائم و نشانه‌ها که ممکن است نشان‌دهنده نیاز به جراحی فرنکتومی باشند، اشاره خواهیم کرد:

مشکلات تغذیه‌ای

•  نوزادان: نوزادانی که فرنوم زبان کوتاه دارند، ممکن است در گرفتن سینه مادر برای شیردهی مشکل داشته باشند. این مشکل می‌تواند منجر به تغذیه ناکافی، کاهش وزن یا مشکلاتی در رشد نوزاد شود. علائم دیگر شامل خستگی زودهنگام نوزاد در هنگام شیردهی و شکستن مکیدن‌هاست.
• کودکان: فرنوم لب بالا یا زبان کوتاه می‌تواند جویدن و بلع غذا را مشکل کند. کودکان ممکن است هنگام خوردن غذا با مشکلاتی مانند گیر کردن غذا یا دشواری در بلع مواجه شوند.

محدودیت در گفتار

•  تلفظ: کودکان با فرنوم زبان کوتاه ممکن است در تلفظ برخی صداها و حروف مشکل داشته باشند. این مشکل می‌تواند تأثیری منفی بر روی گفتار و زبان‌آموزی کودک داشته باشد.
• حرکت زبان: محدودیت در حرکت زبان می‌تواند به مشکلاتی در تکلم و تلفظ صحیح کلمات منجر شود. کودکانی که قادر به بالا بردن یا چرخاندن زبان خود نیستند، ممکن است در بیان صداهای خاصی مانند “ل”، “ر”، “ت” و “د” دچار مشکل شوند.

مشکلات دندانی

• دیستما (فاصله بین دندان‌ها): فرنوم لب بالا که بیش از حد کوتاه یا سفت باشد، می‌تواند باعث ایجاد فاصله بین دندان‌های جلویی بالا شود. این وضعیت ممکن است نیاز به درمان‌های ارتودنسی داشته باشد.
•  بهداشت دهان: فرنوم زبان کوتاه ممکن است باعث مشکلاتی در بهداشت دهان و دندان شود. ناتوانی در حرکت مناسب زبان می‌تواند تمیز کردن صحیح دهان و دندان‌ها را دشوار کند، که این خود منجر به افزایش خطر پوسیدگی دندان‌ها و بیماری‌های لثه می‌شود.

علائم ظاهری

• مشاهده فرنوم: در برخی موارد، فرنوم کوتاه و سفت به راحتی قابل مشاهده است و می‌توان آن را با بررسی بصری تشخیص داد.
• خونریزی و درد: اگر فرنوم لب بالا به طور غیرعادی سفت یا کوتاه باشد، ممکن است باعث خونریزی و درد در ناحیه لب و لثه شود.

تشخیص و درمان به موقع مشکلات فرنوم می‌تواند بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی کودکان داشته باشد. اگر والدین متوجه هر یک از این علائم و نشانه‌ها شدند، مشاوره با یک دندانپزشک یا پزشک تخصصی کودکان برای ارزیابی و بررسی وضعیت و نیاز به جراحی فرنکتومی توصیه می‌شود.

جراحی فرنکتومی چیست؟

فرنکتومی یک روش جراحی ساده و کوتاه است که برای برداشتن یا تغییر شکل فرنوم، نوار نازک از بافت همبندی که لب بالا و زبان را به لثه و کف دهان متصل می‌کند، انجام می‌شود. این جراحی به منظور بهبود عملکرد و حرکت لب‌ها و زبان و رفع مشکلاتی که به دلیل کوتاهی یا سفتی بیش از حد فرنوم ایجاد می‌شوند، صورت می‌گیرد.

روش‌های انجام جراحی فرنکتومی در کودکان

1. جراحی با تیغ جراحی (Scalpel Frenectomy): این روش شامل بریدن فرنوم با استفاده از تیغ جراحی است. پس از برداشتن فرنوم، محل برش با بخیه بسته می‌شود. این روش نیاز به زمان بهبودی بیشتری نسبت به روش‌های دیگر دارد و ممکن است باعث خونریزی بیشتری شود.

2. جراحی با لیزر (Laser Frenectomy): این روش شامل استفاده از لیزر برای بریدن فرنوم است. لیزر نه تنها بافت را برش می‌دهد بلکه بلافاصله محل برش را نیز می‌بندد، که منجر به کاهش خونریزی و درد و زمان بهبودی سریع‌تر می‌شود. این روش به دلیل دقت بالا و کمترین ناراحتی برای بیمار، به ویژه در کودکان، بسیار محبوب است.

3. جراحی الکتروسرجری (Electrosurgery): این روش شامل استفاده از جریان الکتریکی برای بریدن فرنوم و بستن محل برش است. این روش نیز می‌تواند خونریزی را کاهش دهد و زمان بهبودی را تسریع بخشد.

بیشتر بدانید: 13 مورد از شایع ترین بیماری های دهان و دندان کودکان

مراحل  انجام جراحی فرنکتومی در کودکان

1.  ارزیابی و مشاوره: پزشک متخصص با ارزیابی وضعیت فرنوم و بررسی مشکلات موجود، تشخیص می‌دهد که آیا جراحی فرنکتومی ضروری است یا خیر.
2.  آماده‌سازی:محل جراحی با استفاده از بی‌حسی موضعی بی‌حس می‌شود تا کودک در طول جراحی دردی احساس نکند.
3. انجام جراحی: فرنوم با استفاده از یکی از روش‌های ذکر شده برداشته یا تغییر شکل داده می‌شود. این فرآیند معمولاً کوتاه و در عرض چند دقیقه انجام می‌شود.
4. مراقبت‌های پس از جراحی: پس از جراحی، پزشک توصیه‌هایی برای مراقبت از محل جراحی، مانند استفاده از محلول‌های ضدعفونی کننده یا اجتناب از خوردن غذاهای سخت ، ارائه می‌دهد. زمان بهبودی معمولاً کوتاه است و کودک می‌تواند به زودی به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد.

مزایای جراحی فرنکتومی برای کودکان

•  رفع مشکلات شیردهی و بلع در نوزادان و کودکان.
•   بهبود توانایی تلفظ صداها و کلمات به دلیل آزاد شدن حرکت زبان.
•  تسهیل تمیز کردن دهان و دندان‌ها، کاهش خطر پوسیدگی و بیماری‌های لثه.
• کاهش فاصله بین دندان‌های جلویی بالا (دیستما) و بهبود ظاهر لبخند.

عوارض جراحی فرنکتومی برای کودکان

• درد و ناراحتی: کودک ممکن است پس از جراحی کمی درد و ناراحتی تجربه کند.
•  خونریزی: ممکن است در محل جراحی خونریزی خفیفی رخ دهد.
• عفونت: خطر عفونت در محل جراحی وجود دارد که با مراقبت مناسب می‌توان از آن پیشگیری کرد.
•  نیاز به مراقبت ویژه: پس از جراحی نیاز به مراقبت‌های خاصی برای بهبود سریع و جلوگیری از عوارض وجود دارد.

 مراقبت‌های بعد از جراحی فرنکتومی

بعد از انجام جراحی فرنکتومی، مراقبت‌های خاصی لازم است تا زخم به درستی بهبود یابد و از مشکلات احتمالی جلوگیری شود. در اینجا به نکاتی که باید رعایت کنید اشاره شده است:

• تا زمانی که زخم بهبود یابد، از مصرف غذاهایی که می‌توانند باعث تحریک یا ناراحتی شوند، خودداری کنید. از مصرف غذاهای سفت و ترد مثل چیپس و پاپ‌کورن، غذاهای اسیدی مانند مرکبات و سرکه، و غذاهای تند پرهیز کنید.

• مسواک زدن را از همان شب جراحی به روش معمول ادامه دهید. این کار به جلوگیری از تجمع باکتری‌ها و حفظ سلامت دهان کمک می‌کند.
•  پیش از لمس ناحیه جراحی، حتماً دستان خود را با دقت بشویید تا از ورود میکروب‌ها به زخم جلوگیری شود.
• در صورت انجام فرنکتومی لب بالا یا پایین، لب را به صورت منظم هر چند ساعت یک بار بالا برده و حرکت دهید تا از چسبندگی مجدد جلوگیری شود.
• اگر جراحی فرنکتومی زیر زبان انجام شده و بخیه زده شده است، از دست زدن به زخم یا بخیه‌ها خودداری کنید. بخیه‌ها به طور طبیعی در مدت 7 تا 10 روز جذب می‌شوند و نیازی به برداشتن آن‌ها نیست.

با رعایت این نکات، فرآیند بهبودی سریع‌تر و با کمترین عوارض پیش خواهد رفت. در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرعادی مانند خونریزی شدید، عفونت یا درد شدید، با پزشک خود تماس بگیرید.

جمع بندی

جراحی فرنکتومی یک روش مؤثر و کم‌تهاجمی برای رفع مشکلات ناشی از کوتاهی یا سفتی فرنوم در کودکان است. این جراحی می‌تواند به بهبود تغذیه، تکلم و بهداشت دهان کمک کند و با رعایت مراقبت‌های پس از جراحی، بهبودی سریع و موفقیت‌آمیز را تضمین می‌کند. والدین با آگاهی از علائم و نشانه‌های نیاز به فرنکتومی و مشورت با پزشک متخصص، می‌توانند بهترین تصمیم را برای سلامت کودکان خود بگیرند.